گازها در صنعت حمل‌ونقل کاربردهای گسترده‌ای دارند که می‌توانند به بهبود کارایی، کاهش آلودگی‌های محیطی، کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی کمک کنند. گازهای مختلف، از جمله گازهای طبیعی، گازهای فشرده، گازهای مایع و گازهای بی‌اثر، در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به بررسی کاربردهای گاز در صنعت حمل‌ونقل پرداخته می‌شود.
1. گاز طبیعی فشرده (CNG) در خودروهای سواری و حمل‌ونقل عمومی
گاز طبیعی فشرده (CNG) یکی از رایج‌ترین سوخت‌های جایگزین برای خودروها است. CNG به‌عنوان سوختی پاک و اقتصادی برای خودروهای سواری، اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و تاکسی‌ها استفاده می‌شود.
کاربردهای CNG:
-
کاهش آلایندگی: استفاده از CNG به‌جای بنزین و دیزل موجب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، دود و آلاینده‌های مضر می‌شود. این گاز کمتر از سوخت‌های فسیلی دیگر مانند بنزین و دیزل آلودگی ایجاد می‌کند.
-
اقتصادی بودن: CNG در مقایسه با سوخت‌های دیگر معمولاً ارزان‌تر است. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های سوخت در حمل‌ونقل عمومی و خصوصی می‌شود.
-
امنیت بالا: CNG به دلیل ویژگی‌های ایمنی بالا، مانند تراکم پایین‌تر و غیرقابل اشتعال بودن در مقایسه با دیگر گازها، یکی از گزینه‌های ایمن برای استفاده در خودروها است.
-
گازهای فشرده: CNG معمولاً در مخازن فشرده ذخیره می‌شود، که نیاز به سیستم‌های خاص برای ذخیره‌سازی و انتقال دارد.
2. گاز مایع طبیعی (LNG) در حمل‌ونقل سنگین و کشتی‌ها
گاز طبیعی مایع (LNG) یکی دیگر از انواع گازهایی است که در صنعت حمل‌ونقل استفاده می‌شود. LNG، همان گاز طبیعی است که تحت فشار بسیار پایین به مایع تبدیل شده است. این گاز به دلیل حجم کمتر و قابلیت حمل آسان‌تر به‌ویژه برای حمل‌ونقل سنگین و کشتی‌ها استفاده می‌شود.
کاربردهای LNG:
-
سوخت کشتی‌ها و کامیون‌ها: LNG به‌عنوان سوخت برای کشتی‌ها، کامیون‌ها و کامیون‌های باربری سنگین استفاده می‌شود. این سوخت باعث کاهش آلاینده‌ها در مقایسه با سوخت‌های فسیلی مانند دیزل و بنزین می‌شود.
-
حمل‌ونقل بین‌المللی: LNG به دلیل حجم کم و قابلیت ذخیره‌سازی آسان‌تر نسبت به گاز طبیعی، گزینه‌ای مناسب برای حمل‌ونقل بین‌المللی از طریق کشتی‌ها و تانکرها است.
3. گازهای فشرده هیدروژن (C-H?) در خودروهای هیدروژنی
هیدروژن به‌عنوان یک گاز پاک در برخی از خودروهای آینده و پیشرفته، به‌ویژه در خودروهای هیدروژنی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. خودروهای هیدروژنی با استفاده از گاز هیدروژن برای تولید برق در پیل‌های سوختی، حرکت می‌کنند.
کاربردهای هیدروژن:
-
خودروهای پاک: خودروهای هیدروژنی از گاز هیدروژن به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند و محصول جانبی آن‌ها تنها آب است. این ویژگی باعث کاهش آلایندگی‌ها و آلودگی هوا می‌شود.
-
افزایش بهره‌وری: پیل‌های سوختی هیدروژنی قادرند انرژی زیادی را تولید کنند و خودروهایی با کارایی بالا و مصرف پایین سوخت فراهم کنند.
-
سوخت در حمل‌ونقل عمومی: استفاده از هیدروژن در اتوبوس‌ها و سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی در برخی کشورهای پیشرفته در حال گسترش است.
4. گازهای فشرده در سیستم‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی
گازهای فشرده، مانند گاز طبیعی (CNG) و هیدروژن، در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی به‌ویژه در کشورهایی که به دنبال جایگزینی سوخت‌های فسیلی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربردهای گازهای فشرده:
-
قطارها و سیستم‌های ریلی: در برخی از خطوط ریلی و قطارهای شهری، از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت جایگزین برای کاهش آلایندگی و هزینه‌ها استفاده می‌شود.
-
کامیون‌ها و اتوبوس‌های فشرده: کامیون‌ها و اتوبوس‌های برقی و گازی در حال توسعه هستند که با استفاده از گازهای فشرده و سیستم‌های سوختی پاک، آلودگی کمتری تولید می‌کنند.
5. گازهای بی‌اثر مانند نیتروژن و هلیوم در سیستم‌های حمل‌ونقل خاص
گازهای بی‌اثر مانند نیتروژن و هلیوم بیشتر در حمل‌ونقل هوایی، فضایی و در برخی از حمل‌ونقل‌های مخصوص برای سیستم‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربردهای گازهای بی‌اثر:
-
حمل‌ونقل هوایی: نیتروژن به‌عنوان گازی بی‌اثر در صنعت حمل‌ونقل هوایی برای خنک‌سازی موتورهای جت و نگهداری فشار هوا در سیستم‌های داخلی هواپیما استفاده می‌شود.
-
فضا: هلیوم و نیتروژن در صنایع فضایی برای پر کردن مخازن سوخت، سیلندرها و سیستم‌های کنترل فشار استفاده می‌شوند.
6. گازهای فشرده و کاهش هزینه‌ها در حمل‌ونقل
استفاده از گازهای فشرده در سیستم‌های حمل‌ونقل می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های مربوط به سوخت و نگهداری خودروها شود. این گازها به دلیل کارایی بالاتر و مصرف کمتر انرژی در مقایسه با سوخت‌های فسیلی دیگر، در حال محبوب شدن هستند.
کاربردهای کاهش هزینه‌ها:
-
اقتصادی بودن گازهای فشرده: گازهای فشرده مانند CNG و LNG به دلیل هزینه پایین‌تر، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای کاهش هزینه‌های سوخت هستند.
-
صرفه‌جویی در منابع طبیعی: استفاده از گاز طبیعی و هیدروژن به‌عنوان سوخت، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، به بهینه‌سازی مصرف منابع طبیعی نیز کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
گازها در صنعت حمل‌ونقل نقش مهمی در بهبود کارایی، کاهش آلودگی، کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی دارند. گاز طبیعی فشرده (CNG)، گاز مایع طبیعی (LNG) و گاز هیدروژن از جمله مهم‌ترین گازهایی هستند که به‌طور فزاینده‌ای در حمل‌ونقل استفاده می‌شوند. این گازها می‌توانند جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی باشند و در راستای کاهش آلودگی‌ها، افزایش بهره‌وری و بهبود سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و خصوصی مؤثر واقع شوند.
